تحلیلی بر علل شکل گیری اسکان غیررسمی با استفاده از مدل تحلیل مسیر، مطالعه موردی: محله ی شادقلی خان شهر قم

هدف از انجام پژوهش حاضر، تحلیل علل شکل گیری اسکان غیررسمی در محله شادقلی خان شهر قم به روش پیمایشی - توصیفی است. با توزیع پرسشنامه به روش نمونه گیری طبقه ای و تکمیل آن توسط 200 سرپرست خانوار ساکن در محله شادقلی خان، متغیرهای اقتصادی، اجتماعی و کالبدی مؤثر بر ایجاد اسکان غیررسمی در این محله و اثرهای فضایی - مکانی آن بررسی شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد که 10 عامل به عنوان مهم ترین عوامل اثرگذار در پدید آمدن محله شادقلی خان نقش آفرین است. با به کارگیری تکنیک رگرسیون، ضریب اثرگذاری هر یک از این عوامل مشخص و با استفاده از مدل تحلیل مسیر چگونگی اثرگذاری این عوامل تجزیه و تحلیل شده است. بر اساس نتایج به دست آمده، در شکل گیری محله شادقلی خان دو دسته عوامل قبل از مهاجرت، شامل: مالکیت اولیه در مبدأ، دلایل مهاجرت، مهاجر بودن یا نبودن و شغل قبلی و عوامل بعد از مهاجرت، شامل: شغل فعلی (در زمان برداشت میدانی)، سند مالکیت، دلایل سکونت، پروانه ساخت، میزان درآمد و سال مهاجرت، دارای بیشترین اثرگذاری بوده اند. در مجموع، با محاسبه ضریب تأثیر عناصر و متغیرهای مختلف مستقل اثرگذار و با تفکیک آن ها از یکدیگر، مشخص گردید که عوامل قبل از مهاجرت به میزان ۶/۵۶ درصد و عوامل بعد از مهاجرت به میزان ۴/۳۴ درصد در پدید آمدن محله شادقلیخان اثرگذار بودهاند. بنابراین، چنانچه برنامهریزان و سیاستگذاران درصدد حلّ مشکلات ناشی از اسکان غیررسمی در شهرها هستند، باید ریشه های آن را در عوامل اثرگذار قبل از مهاجرت و در روستاها جستجو کنند و پس از حلّ این ریشه ها به حلّ مشکلات فعلی اسکان غیررسمی بپردازند.